พระปรีชาญาณประการหนึ่งในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี คือการอนุรักษ์สถาปัตยกรรมอันเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ ด้วยความสนพระราชหฤทัยในศิลปสถาปัตยกรรม พิพิธภัณฑสถานวิทยา ตลอดจนการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย กอปรกับพระวิริยะอุตสาหะ พระราชดำริ พระราชวินิจฉัย และพระปรีชาญาณในการบริหารจัดการ การประสานงานระหว่างหน่วยงานภาคส่วนต่างๆ อันเป็นที่ประจักษ์ชัดมาช้านาน ดังปรากฏว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงไว้วางพระราชหฤทัย โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงดำรงตำแหน่ง “แม่กอง” ในการดำเนินการสร้างอุทยานพระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ณ อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม มาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๒๐ ต่อมาในพ.ศ. ๒๕๒๓ ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงดำรงตำแหน่ง “แม่กองบูรณะปฏิสังขรณ์” คือประธานคณะกรรมการอำนวยการบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามและพระบรมมหาราชวัง อันเป็นงานสำคัญยิ่งในระดับชาติ ซึ่งต้องแล้วเสร็จสมบูรณ์ให้ทันการฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี ในพ.ศ. ๒๕๒๕ และสืบเนื่องต่อมาเป็นโครงการบูรณะเขตพระราชฐานชั้นใน พระบรมมหาราชวัง เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในมหามงคลสมัยเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๖๐ พรรษา ในพ.ศ. ๒๕๓๐ ตลอดจนการบูรณะพระตำหนักสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ณ วังสระปทุม เพื่อใช้เป็นพิพิธภัณฑ์เฉลิมพระเกียรติขัตติยานารีพระองค์นั้น ในวโรกาสเฉลิมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันพุธที่ ๑๗ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ เป็นอาทิ